Trong tiếng Trung, “long diên hương” có nghĩa là “nước bọt của rồng”. Ngày xưa, người Trung Quốc tin rằng khi rồng nằm ngủ gần biển, nó sẽ tiết ra nước bọt quý giá và đó là long diên hương. Loại vật chất bí ẩn này đôi khi được phát hiện khi người ta lặn biển, hoặc có lúc nó bị sóng đánh dạt vào bờ. Tiếng Anh gọi long diên hương là “ambergris” tức “hổ phách xám”.
Long diên hương thường được tìm thấy ở dạng tảng, cục với nhiều kích thước và hình dạng khác nhau. Khối lượng của nó dao động từ 15 gram đến hơn 50 kg, trị giá mỗi gram long diên hương lên đến hơn 40 USD mỗi gram, tức gần tương đương với giá vàng. Long diên hương được sử dụng để tạo mùi thơm trong nước hoa siêu cao cấp, gia vị trong thức ăn của vua chúa hoặc làm thuốc tăng cường sinh lực cho nam giới.
Phân cá voi, nguyên liệu độc nhất vô nhị
Mãi đến thời hiện đại, người ta mới khám phá ra được rằng long diên hương là thứ được thải ra bởi cá nhà táng (loài cá voi có răng lớn nhất thế giới), có thể là trong lúc nó “đi nặng” hoặc khi nôn ói sẽ xuất hiện long diên hương.
Mặc dù biết được rằng long diên hương hình thành trong ruột cá voi, nhưng nó hình thành như thế nào và vì lý do gì vẫn là câu hỏi chưa thể giải thích được. Đặc biệt, long diên hương chỉ xuất hiện ở cá nhà táng đực, con cái không thể tiết ra chất quý hiếm này.
Nhiều nhà khoa học cho rằng, long diên hương là hợp chất được hệ tiêu hóa của cá voi tiết ra để làm lành những vết trầy xước trong ruột và bao tử do răng mực gây ra (cá nhà táng thích ăn mực khổng lồ). Nó có thể đi ra theo phân với kích thước vừa hoặc nhỏ, những tảng long diên hương lớn nhất thì được tìm thấy trong xác chết của cá nhà táng lớn tuổi, trọng lượng có thể đạt tới cả trăm Kg.
Tảng long diên hương lớn nhất trong lịch sử được tìm ra vào năm 1908 ở Na Uy, nặng đến 450 kg, nó được bán với giá tương đương 23.000 Euro (khoảng 590 triệu đồng VNĐ), đây là con số khủng khiếp vào thời điểm đó và đã giúp công ty sở hữu là Norwegian Floating Factories thoát khỏi phá sản.
Khi mới được lấy ra từ cơ thể cá nhà táng, tiền chất dạng chất béo của long diên hương có màu trắng nhợt, đôi khi điểm vài vệt đen, mềm và có mùi phân rất hôi. Sau nhiều năm bị oxy hóa và phân hủy quang hóa (Photodegradation) do tiếp xúc với môi trường, long diên hương sẽ khô cứng lại như sáp, dẻo và bền, mang theo mùi thơm kỳ lạ, nó có thể trôi nổi trên biển nhiều năm trước khi được sóng đánh vào bờ.
Món quà của biển cả
Có rất nhiều giai thoại về long diên hương, vì đây là thứ của quý trời ban, chỉ có thể may mắn mà gặp chứ không thể săn tìm nên từ xưa người ta tin rằng chỉ những ai có phúc mới được thần biển cả ban tặng cho. Vào năm 2012 ở bãi biển Morecambe, Anh Quốc, ông Ken Wilman dẫn chú chó boxer tên Madge đi dạo bờ biển thì vô tình phát hiện một tảng long diên hương nặng khoảng 2.7 Kg.
Ban đầu, chó Madge bị thu hút bởi một thứ gì đó mà Ken mô tả là hôi hôi như phân ngựa, chú chó rất thích thú với vật mà nó tìm được và không chịu rời đi, Ken cho rằng đây không phải vật bình thường nên đã về nhà lên mạng tìm kiếm thông tin. Sau khi biết được giá trị của long diên hương, ông đã mang về để bán đấu giá, được biết tảng long diên hương đó có trị giá lên đến 100.000 Euro (khoảng 2.5 tỷ đồng).
Hiện tại long diên hương bị cấm mua bán ở Mỹ và Úc để giảm nguy cơ bị săn bắt, chúng là đang bị đe dọa do số lượng bị sút giảm mạnh.
